برنامه ریزی آموزشی                                                                                           

برنامه ریزی چیست؟برنامه ریزی فرایند یا فراگردی است که مداوم حساب شده و منطقی جهت دار و دورنگر به منظور ارشاد و هدایت فعالیتهای جمعی برای رسیدن به هدف مطلوب در برنامه ریزی( ویژگی برنامه ریزی) مفاهیمی پنهان هستند که شامل موارد زیر می باشند 1- جریان و مداومت : برنامه ریزی به وشتن برنامه ختم نمی شود بلکه فراگردی است که باید مداومت داشته باشد و با توجه به بازتاب نتایج فعالیتهای انجام شده اطلاعات و یافته های جدید تغییرات فن و تکنولوژی پیشرفت دانش و معرفت دگرگونی منابع و امکانات و تحول اؤلویتها و مقاصد دائم ارزیابی شود و تکمیل شود.

مفهوم ارشاد و هدایت :برنامه ریزی متضمن ارشاد هدایت و مداخله در فعالیت های جمعی است و بدین جهت بسته  به چگونگی و میزان اعمال نفوذش اشکال گوناگون به خود مانند برنامه ریزی متمرکز الزامی برنامه ریزی ارشادی ترقیبی برنامه ریزی حل مشکل و موردی مفهوم تفکر و عقلانیت در برنامه ریزی:برنامه ریزی فعالیتی حساب شده منطقی است یعنی باید متکی به اطلاعات دقیق و صحیح باشد نیاز ها و انتظارات را تشخیص دهد محدودیت ها تنگناها و موانع و همچنین منابع موجود و محتمل محاسبه و پیش بینی کند از مقایسه محدودیت ها و منابع حوزه امکانات را تعیین کند در محدوده حوزه امکانات راهبردها و تدابیر گوناگون را برای رسیدن به مقصد بایکدیگر بسنجد و طرح های واقع بینانه لازم را برای تحقق مقصود تنظیم و ارائه کند.

اصول مقدماتی برنامه ریزی آموزش و پرورش 1-هماهنگ توسعه کمی یا رشد و بهبود کیفی آموزش یعنی همزمان و همگام با گسترش و تأمیم آموزش و پرورش باید به اصطلاح آن اقدام گردد اگر برنامه ریزی آموزش فقط با افزایش تعداد توجه کند مثل این است که نقص های موجود آموزش و پرورش را به وسعت بیشتری آموزش دهد.

2-همبستگی سطوح مختلف و انواع آموزش و پرورش یعنی برنامه ریزی آموزش و پرورش فقط برای دوره مثلاٌ برای تعلیمات ابتدائی نباشد بلکه به تمام دوره های رسمی وغیر رسمی آموزش وپرورش ازکودکستان تا دانشگاه و تعلیمات بزرگسالان توجه کند اصل انطباق برنامه های آموزش و پرورش با نیازهای توسعه ملی یعنی برنامه ریزی آموزش و پرورش نباید به طور مجزا و منفک در برنامه ریزی عمرانی و اجتماعی انجام گردد بلکه باید با برنامه های اقتصادی اجتماعی و فرهنگی هماهنگ و هم ساز باشد و در چهار چوب برنامه ریزی توسعه ملی صورت گیرد.

اصول عمومی برنامه ریزی آموزشی 1-همبستگی برنامه ریزی آموزش و پرورش با برنامه توسعه ملی برنامه ریزی آموزش و پرورش باید توجه به رشد اقتصادی اجتماعی و فرهنگی و بطور کلی در چهار چوب برنامه ریزی توسعه ملی ریخته شود نیاز های

اصل جامعیت برنامه ریزی آموزش و پرورش:برنامه ریزی جامع آموزش و پرورش باید تمام دوره های آموزش رسمیاز کودکستان تا انشگاه همچنین تعلیمات بزرگسالان و انواع دیگر آموزش غیر رسمی در بر گیرد و علاوه بر مسائل آموزشی به امور مدیریت بودجه و اعتبارات ساختمان و تأسیسات تجهیزات و سایر ملازمات امر نیز توجه کند.

3-اصل مداومت :به این معنی است که برنامه ریزی باید انعطاف پذیر باشد و بطور مداوم به موازات پیشرفت دانش و تکنولوژی و تغییر تحول نیازهای اجتماعی و شرایط محیط تشدید نظر و بازنگری شود.

4-اصل توجه به مدیریت و سرویس اطلاعات آموزش و پرورش:بدون اطلاعات و آمار صحیح و کامل نمی توان برنامه ریزی درسی انجام داد ولی به فرض آنکه برنامه به بهترین وجه تهیه شد اگر نظام آموزش و پرورش مناسب نباشد و دستگاه و تشکیلات مدیریت آن علاقمند و تبهر لازم را نداشته باشد.

طبعاً به اجرای صحیح و مطلوب برنامه نمی توان امیدوار بود.

اصول متمم برنامه ریزی آموزش و پرورش اصول متمم برنامه ریزی آموزش و پرورش عبارتند

از اصل واقع بینی:برای یک برنامه واقع بینانه باشد باید به عوامل ریز توجه کرد 1-عوامل کمی عرضه و تقاضا 2-ضمینه اجتماعی 3-عوامل اجرایی 4-مسائل سیاسی 5-عوامل مالی 6-مسائل اطلاعاتی

اصل همکاری و مشارکت :مهمترین موضوعی که در برنامهریزی به همکاری و تبادل نظر موثر نیازمند است مسئله تعیین نیاز های اصلی انتظار و خواستهای عمومی الویت  ها و هدف ها و داده ها است.

اصل استمرار و ارزیابی:نوسازی و استمرار برنامه مستلزم آن است که ارزیابی و مطالعه مداوم با آن تؤام و همراه شود ارزیابی آن است از میزان اثر بخشی فعالیتها و پیشرفت کار در جهت رسیدن به هدف ها اطلاع پیدا کنیم و با مقایسه و ارزیابی از کج روی ها به خصوص اشتباه در پیشرفت های خود پی ببریم.

اصل تغییر و تحول:

اصل ضمانت اجرائی :شرایط اجرایی : شرایط اجرای برنامه به عواملی از قبیل محیط اجتماعی و سیاسی آموزش و پرورش – مدیریت آموزش و پرورش سازمان و تشکیلات و مقررات آموزش و پرورش منابع فنی و انسانی برای نوع آوری و توسعه و راه بردهای نوآوری بستگی.

تصمیم گیری در آموزش و پرورش در تصمصیم گیری برنامه ریزی های آموزش سه مفهوم پنهان وجود دارد که این سه مفهوم عبارتند از 1-مفهوم انتخاب 2-مفهوم ریسک یا خطر 3- مفهوم محدودیت منابع

1-مفهوم انتخاب: منظور از انتخاب این است که برنامه ریزی باید به نیاز ها و هدفهای متفاوتی که تقاضا می شود، ابعاد و راه های مختلفی که برای رسیدن به مقصد وجود دارد و امکانات گوناگونی که می تواند مورد استفاده قرار گیرد توجه کند و ابعاد مختلف راهبردها را کطالعه کند و در نظر گیرد.

2-مفهوم ریسک یا خطر: برنامه ریزی برای انجام یک برنامه ریزی مناسب و رسیدن به هدفهای مورد نظر تدابیر و راه های مختلفی را بررسی می کند و هر کدام از راه ها و تدابیر دارای نقاط ضعف و قوت هایی است اگر بین نقاط ضعف و قوت توازن وجود داشته باشد که برنامه ریزی نتواند بخوبی یکی از آنها را انتخاب کند در این صورت مسئله ریسک یا خطر به میان می آیدباید این نکته را در نظر داشت که برنامه ریزی ریسک بر نمی دارد ولی می کوشد ریسکی که می کند عاقلانه و حساب شده باشد.

3-مفهوم محدودیت منابع:در مقابل نا محدودیت بودن خواسته ها موجب می شود که حق تقدم یا اولویتی برای خواسته خود قائل شویم با توجه به محدودیت منابع باید به خواسته هایی توجه شود که از جنبه های مختلف دارای اولویت باشند و در دستیابی به هدف های مهم کمک کنند.

***سطوح هدفهای آموزش و پرورش :1-آرمانهای جهانی آموزش و پرورش از مرزهای سیاسی و جغرافیائی فراتر می روند همه بشریت را فارغ از نژاد دین و مذهب و مرام در بر می گیرند متضمن رسالتی هستند که آموزش و پرورش باید ر پایدار ساختن تفاهم صلح و امنیت  برابر ساختن  فرصت ها استقرار حقوق و عدالت اجتماعی و پیش برد بشریت بسوی کمالات انسانی در سراسر جهان بر عهده گیرد 2-آرمانهای ملی آموزش و پرورش:از فرهنگ ملی ریشه می گیرند هدفهای سیاسی اقتصادی و اجتماعی ویژه هر کشور را دنبال می کند این آرمانها از نظر بعد زمان جزءاهداف دور دست می باشند از نظر بعد سیاست ملی هدف های  نهائی و کمال مطلوب آمال ملی را مشخص می سازند و از نظر برنامه ریزی به منزله رهنمودی برای تبعین و تعیین رسالت و مأموریت سیستم آموزش و پرورش به کار می روند 3-رسالت و مأموریت سیستم آموزش و پرورش : آرمانهای ملی آموزش و پرورش منشأ می گیرد و در حقیقت هدفهائی هستند که نهاد آموزش و پرورش بخاطر آنها آمده است و برنامه ریزی به منظور تحقق بخشیدن به آنها انجام شود.

بطور کلی سیاست و رسالت سیستم آموزش و پرورش مبین هدف های برنامه ریزی آموزش و پرورش می باشد و بر اساس آن هد فها و خط و مشئ های برنامه تعیین می گردد.هدف ها و خط و مشئ های سیستم آموزش و پرورش شامل موارد زیر می باشند الف- خط مشئ و سیسات عمومی آموزش: مشتمل بر چگونگی ساخت و نظام آموزش و پرورش مدت زمان تحصیلات همگانی مختلط بودن آموزش در دوره های مختلف برابری فرصتها و راه یافتن به مدارج مختلف آموزش و و امثال آن خط و مشئ اقتصاد آموزش و پرورش : شامل سهمیه آموزش و پرورش بودجه بندی فعالیتها و برنامه ها رایگان بودن آموزش و پرورش سرمایگذاری های آموزش ومانند آن ج- خط و مشئ توسعه آموزش و پرورش

وظایف پاراسیستم های آموزش و پرورش : وظایف پاراسیستم های آموزش و پرورش مبین هدفهایی هستند که هر یک از اعضاءیا بخشهای عمده سیستم آموزش و پرورش بر عهده دارد مانند هدفهای تعلیمات ابتدائی هدف های تعلیمات دوره راهنمائی و دوره متوسطه مانند آن این هدف ها (پاراسیستم)از نظر بعد زمان و جزء هدفهای میان مدت به شمار می روند از نظر بُعد اختیار توسط مقامات و مراجع تصمیم گیری و رهبری داخلی سیستم آموزش و پرورش مانند شوراهای عالی آموزش و برنامه ربزی تعیین می شوند و ازنظر برنامه ریزی به عنوان هدفهای مشخص برنامه تلقی می شوند و بدین جهت باید دقیق و مشخص باشند

 مقاصد اجرائی آموزش و پرورش:مقاصد اجرائی آموزش و پرورش شامل هدف هایی هستند که رسیدن به آنها برای فراهم آوردن موجبات اجرائی وظایف پاراسیستم های آموزش و پرورش لازم است مثلاً تربیت معلم تربیت مدیر تربیت راهنما و مشاور تأسیس مدارس احداث کتابخانه و مانند آن می باشد هدفها و مقاصد اجرائی آموزش و پرورش از نظر بُعد زمان معمولاً جزء هدفهای میان مدت و کوتاه مدت به شمار می روند از نظر بُعد اختبار توسط مسئولان و مدیران ارشد اجرایی و دفاتر برنامه ریزی داخلی سیستم آموزش و پرورش تعیین می شوند و از نظر برنامه ریزی به عنوان هدفهای طرح یا اجزاءبرنامه تلقی می گردند.

هدفهای درسی: شامل تغییراتی هستند که انتظار داریم فرایند آموزش و پرورش در کردار گفتار و پندار دانش آموز ایجاد کند هدفهای درسی از نظر بُعد زمان جزء هدفهای کوتاه مدت و دراز مدت بشمار می روند کوتاه مدت هستند برای اینکه همزمان با پیشرفت درس تکوین می یابند میان مدت هستند برای اینکه طول مدت درس و دوره آموزشی چند سال به دارزا می انجامند و دراز مدت هستند برای اینکه با خوی انسان می آمیزند و در طول زندگی با او همراه هستند هدفهای درس از نظر بُعد اختیار ظاهراًریزان درس تدوین می شود ولی در حقیقت همه کسانی که فرهنگ اجتماع را بوجود می آورند در تعیین هدفهای درس سهیم هستند.

 

:: برچسب‌ها: برنامه ریزی آموزشی ,